Aflevering 9 | uitgeschreven podcast
Energietransitie herzien: waarom circulariteit het fundament is
We praten je graag bij over de financiering van de energietransitie. Want dát heeft nogal wat voeten in de aarde. We snijden relevante onderwerpen aan, samen met ervaren en beginnende investeerders, stakeholders en experts binnen het veld.
De energietransitie vraagt om veel schaarse grondstoffen, maar circulair gebruik daarvan blijft onderbelicht. Zonder hergebruik, reparatie en recycling dreigt een nieuwe grondstofcrisis.
Waarom circulariteit onmisbaar is voor een toekomstbestendige energietransitie? Dat leggen lector Gijsbert Korevaar en ondernemer Marty Smits uit in onderstaand blog en de bijbehorende podcast.
Lees verder over waarom circulariteit het fundament is.
Energietransitie herzien: waarom circulariteit het fundament is
De blinde vlek van de energietransitie
De energietransitie is in volle gang, maar mist een essentieel component: de beschikbaarheid en het circulair gebruik van grondstoffen. De realisatie van energietechnieken vereist veel grondstoffen zoals lithium, kobalt, neodymium en iridium. Deze kritieke metalen zijn onmisbaar voor windturbines, zonnepanelen en batterijen. “De energietransitie is in feite een grondstoffentransitie, niet alleen een energievraagstuk”, stelt Gijsbert Korevaar, lector aan Hogeschool Rotterdam.
Zonder een fundamentele verandering in hoe we omgaan met grondstoffen, dreigt de energietransitie haar belofte niet waar te maken. De materialen die nodig zijn, zijn schaars, belastend om te winnen, en lastig te hergebruiken. Marty Smits, oprichter van Refurb Battery, en lector Gijsbert Korevaar zetten het belang van circulair denken in de energietransitie in dit blog uiteen.
Van energieprobleem naar grondstofcrisis
De verwachte materiaalvraag vanuit de energietransitie is disproportioneel hoog. Zo zal Nederland tussen 2040 en 2050 jaarlijks 12-15% van de huidige wereldproductie van lithium nodig hebben – puur om de energiedoelen te halen. Voor metalen als neodymium, dysprosium en iridium liggen de percentages zelfs nog hoger. Ter vergelijking: Nederland vertegenwoordigt slechts 0,2% van de wereldbevolking, bron Towards a Circular Energy Transition.
Deze grondstoffen zijn niet onbeperkt beschikbaar en kunnen niet op korte termijn worden opgeschaald. De ontwikkeling van nieuwe mijnen kost gemiddeld 10 tot 15 jaar. Daarnaast is er nog de sociale en ecologische impact van mijnbouw. Gijsbert:” Ik ben van mening dat de huidige energietransitie te veel gericht is op klimaat en CO2-besparing, maar niet zozeer op circulariteit en duurzaam gebruik van grondstoffen.”
Circulaire strategieën in de energietransitie
Door het combineren van vier circulaire strategieën – rethink, reduce, repair en recycle – kan de vraag naar kritieke metalen met 80 tot 100% dalen. Zo daalt bijvoorbeeld de lithiumbehoefte van 25% naar 3,5% van de wereldwijde productie, mits deze strategieën integraal worden toegepast.
Hieronder lichten we ze kort toe:
Rethink (heroverwegen), richt zich op energiebesparing en het herontwerpen van het energiesysteem om de benodigde productie-, transport- en opslagcapaciteit te verminderen.
Reduce (verminderen) omvat het efficiënter omgaan met materialen en het vervangen van kritieke metalen door minder kritieke alternatieven
Repair, refurbish & repurpose (repareren, reviseren & herbestemmen) verlengt de levensduur van producten en onderdelen
Recycle (hergebruik) betreft het terugwinnen van grondstoffen aan het einde van de levenscyclus van producten
Wat houdt de opschaling tegen?
Er zijn fundamentele blokkades die de circulaire energietransitie belemmeren. Ten eerste ontbreekt het aan langetermijnbeleid en een structurele industriële visie op circulaire productieketens. Daarnaast vormt wet- en regelgeving een obstakel; afval statussen, complexe vergunningstrajecten en onduidelijke producentenverantwoordelijkheid maken hergebruik onnodig ingewikkeld. Doordat gebruikte grondstoffen de status afvalstof krijgen kunnen deze niet zonder meer hergebruikt worden als nieuwe grondstoffen, omdat de Wet Milieubeheer dit kan verbieden of strenge voorwaarden kan stellen aan hergebruik. Ook schort het aan een sterke kennisinfrastructuur: er is simpelweg te weinig technische kennis beschikbaar over kritieke metalen en hun recycling. Tot slot ontbreekt het aan regie binnen de keten – bedrijven optimaliseren hun eigen processen, maar niemand overziet het geheel.
De investering in circulaire energieprojecten: van pilot naar schaalbaarheid
Maar desondanks zijn er zeker ook kansen. De nationale industrie speelt een sleutelrol. Er liggen kansen in het verlengen van product levensduur, het opzetten van regionale recycling hubs en het herontwerpen van batterijen voor demontage.
Marty Smits, oprichter van Refurb Battery, ontwikkelt met zijn bedrijf circulaire batterijen. Refurb Battery is een duidelijk voorbeeld van hoe het anders kan. Door nauw samen te werken met OEM’s, bouwen zij batterijen die een tweede of derde leven krijgen. Dit verlengt de levensduur van schaarse materialen zoals kobalt en nikkel en verlaagt de milieu-impact.Refurb Battery heeft al twee keer succesvol financiering opgehaald via DuurzaamInvesteren.nl.
Marty: “We krijgen een enorme toekomstige stroom van afgedankte batterijen die een tweede leven of recycling nodig hebben (200-500 duizend ton per jaar in Nederland) .
De huidige recyclingcapaciteit komt niet in de buurt van één procent van de benodigde capaciteit. Dit probleem bereikt zijn volle omvang over tien jaar. Dat levert naast een risico ook een enorme berg toekomstig problematisch afval op.”
Marty ziet hierin duidelijke business kansen: “Technisch en fysiek is het probleem oplosbaar, het is een kwestie van willen en regelen. Er is potentie voor een gesloten circulaire keten in Europa. De beste recycling-installaties halen al 95% van de grondstoffen terug. Het is ons doel om met Refurb Battery op kostenniveau met circulaire batterijen concurrerend te zijn ten opzichte van nieuwe batterijen. Daarnaast is er toenemende aandacht voor onafhankelijkheid van grondstof bij klanten en overheid. Wij zien een economische aantrekkelijkheid van circulaire batterijen. Circulaire batterijen zullen uiteindelijk nieuw geproduceerde batterijen verslaan, niet alleen op circulariteit maar ook economisch en financieel.”
Waarom nu hét moment is om te investeren in circulariteit
De grootste vraag naar materiaal dient zich aan tussen 2030 en 2050. Maar recycling capaciteit, alternatieve technologieën en circulair ontwerp moeten nú worden opgeschaald om die piek te kunnen opvangen.
De waarde van gerecyclede metalen uit energie-infrastructuur kan richting 2050 oplopen tot meer dan €2 miljard per jaar – alleen al in Nederland. Het opschalen van deze keten is dus niet alleen noodzakelijk, maar ook economisch aantrekkelijk.
Conclusie – De cirkel rond maken begint vandaag
Zonder een circulaire aanpak loopt de energietransitie vast in haar eigen succes. De technologieën zijn er. De markt groeit. En er ligt een heldere routekaart: van circulair ontwerp tot hoogwaardige recycling. De circulaire energietransitie is geen keuze, maar een voorwaarde voor succes. En dat succes begint bij investeerders die durven in te stappen in de fase waarin de versnelling nog te realiseren is.
Gijsbert: “Transities volgen vaak een S-curve. Dit betekent een lange aanloop, versnelling en daarna stabilisatie. Grondstoffentransitie en circulariteit bevinden zich nog in de aanloop- of halverwege de aanloopfase en moeten nu gaan versnellen .
Er is een noodzaak van samenwerking, innovatie en beleidsverandering om de circulaire energietransitie te versnellen”
Marty: “Zowel de eindgebruikers als producenten kunnen een rol spelen in de transitie naar circulaire batterijen. Eindgebruikers kunnen kiezen voor circulaire opties, zelfs als die iets duurder zijn, en producenten moeten hun producten zo ontwerpen dat ze beter herbruikbaar en recyclebaar zijn.”
Wil je ook investeren in circulaire en clean energy projecten en onderdeel zijn van de verandering? Bekijk de projecten op onze website: Projecten | Duurzaaminvesteren.nl
DuurzaamInvesteren.nl is al 10 jaar expert in Clean Energy, maar biedt ook ruimte aan projecten die nodig zijn om de bredere duurzaamheidstransitie te versnellen. Denk hierbij aan ondernemers die zich richten op circulariteit en biobased oplossingen. Deze special projects krijgen via ons platform de kans om de benodigde financiering op te halen om zo op te schalen en dé impact kunnen maken die essentieel is om de klimaatdoelstellingen te realiseren.
Luister de podcast
Benieuwd naar de podcast met lector Gijsbert Korevaar en ondernemer Marty Smit?
